Maria Montessori’nin Çığır Açan Yaklaşımı

İtalyan eğitimci Maria Montessori tarafından temelleri oluşturulan Montessori Yöntemi, pek çok farklı ülkede anaokulu ve ilkokul sürecinde gelişimi destekleyen bir öğrenim modeli olarak karşınıza çıkar.

Montessori yaklaşımı birey odaklı eğitim ve öğrenim temelinden oluşur. Geleneksel modellerde, bütün çocuklar aynı yöntemlerle eğitilir. Bu durum bireysel potansiyelin öne çıkmasına engel olarak çocuğun yeteneklerinin keşfini geciktirir. Çocukların öğretmenin hızında gelişim göstermesi beklenen geleneksel yöntemler, bireye değil topluluğa odaklanır.

Körelmeye sebep olan geleneksel eğitim modeline karşın Montessori Eğitimi, her çocuğu birey olarak kabul edip potansiyel ve yeteneklerine uygun şekilde eğitilmesine önem verir. Çocukların bağımsız bir ortamda duyu ve deneyimleri aracılığıyla bilgi edinmesini sağlayan Montessori modeli, soyut kavramların somut şekilde sunulmasını sağlar.

Montessori Eğitimi Nedir?

Montessori eğitimi nedir sorusunun cevabı kısaca bireysel ihtiyaçlara yönelik eğitim verilmesidir. Çocukların hata yapmasına izin veren bu model, deneme ve araştırma yönlerinin gelişimi için teşvik edicidir. Kendini keşfetme sürecinde önemli bir yeri olan yöntem, ezberci eğitimden oldukça uzaktır.

Maria Montessori eğitiminde bilgiler, çocukların anlayacağı biçimde somutlaştırılır. Somutlaştırma süreci için farklı materyaller kullanılır, pedagojik olarak etkinliği onaylanan teknikler uygulanır. Özgür bir ortamda duyulara odaklanan eğitim süreci, çocukların deneyimler yoluyla öğrenmesine olanak tanır.

Maria Montessori, çocukların öğrenim sürecinin en önemli döneminin 0 ile 6 yaş arasında gerçekleştiğini söyler. Bu süreçte çocuklar yetişkinlerin anlatımına göre değil, kendi denemeleri sonucunda öğrenmelidir. Deneme yanılma sonucunda kendi yetilerinin farkına varan çocuklar, bireyselleşmenin ilk adımını atarlar.

Montessori tekniğinin odak noktaları çocuğun öz güven kazanması, amaç belirlemesi, karar vermesi, denemesi, bağımsız olması, başkalarına saygı duyması ve konsantrasyonunu artırmaktır. Teknikte öğretmen, dayatma yoluyla bilgi veren kişi değil, bir gözlemci olarak sınıfta bulunur.

Gerekli durumlar dışında çocuklara müdahale etmeyen öğretmen, küçük yönlendirmelerde bulunabilir. Her çocuğun kendi potansiyeline göre deneyim kazanarak öğrenim gördüğü modelde; matematik, okuma, yazma, günlük yaşam gibi soyut kavramları somutlaştıran bazı araç gereçler kullanılır.

Erken çocuklukta soyut bilgilerin öğrenilmesi neredeyse olanaksızdır. Bu nedenle soyut bilgiler somut hale getirilerek eğlenceli bir şekilde çocuklara sunulur. Çocuklar kendi deneyimlerinden yola çıkarak bilgi edinirler.

Somutlaştırma süreci, yaklaşıma uygun şekilde tasarlanıp geliştirilen materyaller yardımı ile gerçekleştirilir. Beyin gelişimine odaklanan bu yöntemde, çocukların yaşlarına uygun etkinlikler yapılır. Bu etkinliklerin temel amaçları ise öz güven artırma, bağımsızlık kazandırma, bireysel potansiyele uygun gelişim sağlama, motor becerilerin geliştirilmesi ve sosyalleşme imkanı vermektir.

Montessori Duyu Materyalleri

Yaşamın ilk yıllarında duyular yoluyla maruz kalınan bilgiler, beyin gelişimini büyük oranda destekler. Araştırmalar sonucunda ortaya çıkarılan bu durum, Montessori yönteminde kullanılır. Montessori duyu materyalleri çocukların birçok farklı ses, koku, tat, görsel ve dokulardan deneyim kazanmasını sağlar.

Öğrenme sürecini verimli hale getiren duyu materyalleri; tanıma, ayırt etme, soyutlaştırma, düzenleme gibi zihinsel fonksiyonların gelişimine katkıda bulunur. Çocuk duyu materyalleri; görme, işitme, tat alma, dokunma ve koku alma olmak üzere bütün duyulara hitap etmeye yönelik olarak sistematik bir şekilde tasarlanır.

Montessori materyalleri arasında yaygın olarak kullanılanlar ise pembe kule, koku tüpleri, silindir bloklar, kırmızı çubuklar, kahverengi merdiven, sayma çubukları, küçük küp büyük küptür.

Montessori duyu araçları kullanılarak birçok olumlu sonuç alınır. Bu materyaller sınıflandırma, ayırt etme, sayı sayma, boyutlandırma gibi amaçlara hizmet ederek farklı zeka bölümlerini geliştirir.

Matematik öğrenme, yüksek konsantrasyon, el göz koordinasyonu, planlama becerisi, yazma, sanata karşı duyarlılık, hassas duyular, motor gelişimi, boyutlar, çevre uyumu ve üretkenlik konularında pozitif bir gelişim sağlanır.

Bu eğitim modeli ile çocukluğun ilk yıllarında belirtilerini gösteren Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nun yaratacağı olumsuz etkileri erken bir şekilde önlenir. Montessori eğitim materyalleri ile gerçekleştirilen etkinlikler birçok yönden olumlu sonuç verir.

Montessori Etkinlikleri

Tamamen beynin gelişimine odaklanan yöntemde, bilginin nasıl edinileceği önemlidir. Montessori eğitim materyalleri çocukların ilgisini çekerek öğrenmeye teşvik edecek şekilde geliştirilip tasarlanır.

Bu materyaller çocukların duyularının yanı sıra görsel, dokunsal, matematiksel, işitsel, dilsel gibi zeka bölümlerine hitap ederek gelişimlerini destekler. Hata kontrol özelliği bulunan materyaller sayesinde çocuklar, hatalarını fark ederek düzeltme imkanı kazanırlar.

Montessori etkinlikleri çocuğun yaşına göre farklılık gösterir. Beynin gelişimi ile paralel olarak yapılan uygulamalar, çocuğun öğrenim sürecine fayda sağlar.

0-3 yaş arasında çocuklar çevreyi tanımaya odaklıdır. Bu süreçte motor beceriler, hareket kabiliyeti ve dil kullanımını geliştiren etkinlikler tercih edilir. 6 ay itibariyle uygulanan ayna etkinliği ile bebek, aynadaki yansımasını izler. Ayna, bebeğin görme duyusunun gelişmesi ve kendini tanımasını sağlar.

Ayırt etme ve odaklanma yeteneklerinin gelişimini sağlayan çorabın eşini bulma etkinliğinde ise birçok çorap, bir kutuya konularak bebeğin çorap çiftlerini eşleştirmesi istenir.

Duyu sepeti etkinliği, bebeklerin dokunma, işitme ve görme duyularının gelişimine odaklıdır. Sepet içerisinde yer alan farklı ses, renk ve yüzeye sahip cisimler yardımıyla bebeğin öğrenimi desteklenir.

3-6 yaş arasındaki dönem ise dikkat, matematiksel zeka, ifade ve duygusal zekanın gelişimini sağlayan etkinlikler yapılır. Bu yaşlarda farklı tür ve boyuttaki cisimleri sıralama, bitki yetiştirme, renkleri tonlarına göre dizme, günlük işler, sayma çalışmaları, patates baskısı, enstrüman öğrenme, tekerleme söyleme gibi aktivitelere ağırlık verilir.

İlkokul ve ortaokul çağına denk gelen 6-12 yaş aralığında çocukların sosyalleşmesi, günlük tutması, kutu oyunları oynaması, boyama yapması, bulmaca çözmesi sağlanarak beyin gelişimleri desteklenir.

Ergenlik döneminin başladığı 12-15 yaş aralığındaki çocukların benlik farkındalıklarının ve beden algılarının gelişimi için kültürel etkinliklere katılmak, ilgi alanları hakkında sohbet etmek, market alışverişi yapmak gibi sosyal hayatı destekleyen faaliyetler düzenlenir.

Montessori yaklaşımı aileler tarafından bireysel olarak uygulanmasının yanı sıra bu yöntemi benimseyen okulların özenle hazırladığı sınıflarda da eğitim sürecini destekler.

Montessori Okulları

Montessori yaklaşımını benimseyen okullar geleneksel yöntemin aksine çocukların yalnızca gruplar halinde değil, aynı zamanda bireysel olarak da yeteneklerinin gelişmesine odaklanır.

Montessori okulları eğitim ve öğretim sürecini çocukların duyularına hitap eden materyallerin kullanıldığı etkinliklerle sağlar. Hata yaparak deneyim kazanılmasına yardımcı olan bu okullarda bütün eşyalar, çocukların ulaşabilecekleri boylara ve hareket ettirebilecekleri ağırlıklara sahiptir. Böylece çocuklar ihtiyaç duydukları araçlara istedikleri zaman ulaşabilirler.

Duyu odaklı materyaller sınıfta, sistematik bir düzende yer alır. Çocuk, ilgisini çeken materyal ile kendi öğrenme hızına uygun şekilde gelişim gösterir. Sınıflarda bulunan öğretmenler, dayatma ve ceza gibi yaptırımlarda bulunmazlar. Öğretmen, yalnızca gözlem ve yönlendirme amacıyla sınıfta bulunarak gerekli durumlarda müdahale eder.

Özel olarak hazırlanan sınıflar çocukların odaklanmasına ve sosyalleşmesine yardımcı olur. Kendi işlerini yapmaları için teşvik edilen çocuklar, sorumluluk ve bağımsızlık duygularıyla tanışırlar. Diğer çocuklarla vakit geçirdikçe başkalarına saygı duymayı, empati kurmayı ve yardımlaşmayı öğrenirler.

Çocuklar gün içerisinde yapmak istedikleri etkinlikleri kendileri seçerler. ‘’Kendim yapmam için bana yardım et’’ anlayışı ile hareket edilen bu yöntemde, çocukların öz güven ve bağımsızlığı artırılırken gelişimleri desteklenir.

DoerKids, bireysel gelişime destek veren özel materyalleri ile çocukların bağımsız öğrenme sürecini destekler.